Wat is onzindelijkheid?
Onzindelijkheid is een veel voorkomend gedragsprobleem bij katten. De kat doet haar behoefte dan niet in de kattenbak, maar op een andere plek in huis. Het kan om enkel de plasjes, enkel de uitwerpselen of beide gaan. Buiten de bak plassen komt het meeste voor. Het sproeien van urine is daarentegen geen onzindelijkheid, maar wel een vorm van communicatie.
Toch zijn katten van nature heel zindelijke dieren. Zelfs kittens leren spontaan de kattenbak gebruiken. Als een kat dus niet meer op de bak gaat, is daar altijd een goede reden voor. Katten doen dit nooit uit boosheid, jaloezie of om te pesten.
De oorzaken van onzindelijkheid
Voor onzindelijkheid zijn 3 grote oorzaken te onderscheiden:
- Er is een probleem met de kattenbak.
- Er is een medisch probleem. Dit is de meest voorkomende oorzaak.
- Er is een gedragsmatig probleem. Vaak hangt dit samen met een medisch probleem.
Problemen met de kattenbak
Katten hebben propere, comfortabele kattenbakken op de juiste plaats in huis nodig. Als de toiletmogelijkheden niet aan de vereisten voldoen, dan kunnen onzindelijkheidsproblemen ontstaan. Gebruik onderstaande lijst om te controleren of de kattenbakken in orde zijn:
- Zijn er voldoende bakken in huis? Zet één bak meer in huis dan dat je katten hebt.
- Staan de bakken verspreid in huis? Zet de bakken nooit op één plaats bij elkaar.
- Staan de bakken op een rustige plaats? Zet geen bakken naast wasmachines, op drukke plaatsen of vlak voor een raam waar andere katten naar binnen kunnen kijken.
- Staan de bakken niet te dicht bij voer of water? Hou minimaal 1,5 m afstand tussen de bakken en voer of water.
- Zijn de bakken voldoende groot? Bij voorkeur is de afmeting van een kattenbak minimaal anderhalf keer de lengte van de kat.
- Is er een klepje aan de bak? Haal dit er dan af.
- Gebruik je geurpoeder of geparfumeerde kattenbakvulling? Veel katten vinden dit onaangenaam. Kies liever voor een niet-geparfumeerd alternatief.
- Is de kattenbakvulling geschikt? Katten verkiezen zachte, zandachtige vulling. Harde korrels kunnen pijn doen aan de poten.
- Zijn de bakken voldoende schoon? Schep 2 keer per dag de uitwerpselen uit de bakken. Was de bakken elke week uit en ververs de vulling.
Medische problemen
Medische problemen zijn de meest voorkomende oorzaak van onzindelijkheid. Katten zijn heel gevoelig voor blaasproblemen zoals blaasgruis en ontstekingen. Ook andere aandoeningen kunnen onzindelijkheid veroorzaken, bijvoorbeeld nierproblemen, suikerziekte, tandpijn, parasieten…. Een grondig onderzoek bij de dierenarts –inclusief urine- en bloedonderzoek- is dus altijd noodzakelijk als je kat onzindelijk is. Soms is ook een onderzoek van de ontlasting aangewezen.
Voor het urineonderzoek kan je zelf urine opvangen volgens de aanwijzingen van de dierenarts. Nog beter is het om de dierenarts urine recht uit de blaas te laten halen met een zeer dunne naald. De meeste katten laten dit zonder problemen doen zonder verdoving. De dierenarts kan de urine dan ook controleren op infecties en niet alleen op blaasgruis.
Voor het bloedonderzoek moet je kat nuchter te zijn. Vraag aan je dierenarts hoe lang voor het onderzoek je de kat geen voer mag geven.
Gedragsmatige problemen
Gedragsmatige oorzaken van onzindelijkheid hangen vaak samen met een medisch probleem. Door stress daalt de weerstand en wordt de kat vatbaarder voor ziekte. Bij katten komen ook vaak stress-gerelateerde blaasontstekingen voor.
Katten kunnen de kattenbak gaan mijden omdat er iets onaangenaams gebeurd is. Bijvoorbeeld omdat ze aangevallen zijn terwijl ze op de bak zaten, erg geschrokken zijn van iets of pijn hadden op de bak. Een nieuwe bak elders in huis zetten kan dan helpen, omdat de kat daar geen negatieve ervaring mee heeft.
Ook angst kan een grote rol spelen. Angstige katten voelen zich soms enkel veilig genoeg om hun behoefte te doen als hun eigenaar in de buurt is. Ook dingen die naar de eigenaar ruiken, voelen voor de kat veiliger aan en worden daarom soms als alternatief voor de kattenbak gebruikt. Denk maar aan dekbedden en handdoeken.
Dit is uiteraard maar een greep uit de mogelijke gedragsmatige oorzaken. Neem contact op met een gedragsdeskundige om de oorzaak snel te achterhalen en op te lossen. Een goede gedragsdeskundige zal altijd vragen dat de kat eerst volledig onderzocht is op medische problemen. Voor een gecertificeerd gedragsdeskundige kan je o.a. terecht bij de Vereniging voor Diergedragstherapeuten VZW.
Wat te doen als je kat onzindelijk is?
Volg onderstaand stappenplan om zo snel en diervriendelijk mogelijk het probleem op te lossen.
Wat doe je beter niet?
Katten zijn alleen maar onzindelijk als daar een goede reden voor is, bijvoorbeeld ziekte. Het heeft dan ook geen enkele zin je kat te straffen of schrik aan te jagen. Dit geeft alleen maar meer stress en kan het probleem erger maken.
Soms wordt aangeraden de kat op te sluiten in een kleine ruimte of hok met een kattenbak er bij. Zo zou de kat dan de bak opnieuw leren gebruiken. Dit is erg dieronvriendelijk en zal het probleem niet oplossen. De kat is immers niet vergeten hoe ze de bak moet gebruiken, maar is ziek of heeft een ander probleem.
Geef nooit medicijnen die het gedrag beïnvloeden (bijvoorbeeld antidepressiva en producten voor scheidingsangst) zonder dat de oorzaak van het probleem bekend is. Geef ze alleen in samenspraak met een dierenarts die gespecialiseerd is in gedrag. Dit soort medicijnen kan gevaarlijke bijwerkingen hebben en je kat suf maken. Als je kat dit soort medicijnen krijgt, moet er geregeld bloedonderzoek gebeuren om de gezondheid van je kat op te volgen.