Levendbarende tandkarpers

Levendbarende tandkarpers zoals guppy’s, molly’s, platy’s en zwaarddragers zijn relatief gemakkelijk te houden tropische vissen. Ze komen het mooiste uit in een aquarium dat speciaal voor hen is opgezet. Voordat je de vissen koopt, zijn er een aantal punten om over na te denken:

• Heb je een geschikt aquarium voor de soort die je wil houden?
• Zijn eventuele medebewoners in het aquarium compatibel met deze soort? 
• Heb je niet al gelijkaardige soorten waardoor ongewilde kruisingen kunnen ontstaan?
• Kan er iemand de vissen verzorgen als je op vakantie bent?
• Kan je, afhankelijk van de soort, enkele jaren voor de vissen zorgen?
• Het zijn scholenvissen, zijn je aquarium en de filtercapaciteit groot genoeg om er vijf of meer van dezelfde soort te houden?
• Weet je hoe je een aquarium moet onderhouden?
• Wil je 15 à 25 euro per maand betalen voor elektriciteit, water en voer?
• Weet je wat je gaat doen als je veel jongen hebt, of ben je bereid enkel mannelijke dieren te houden?

Alvorens vissen te gaan kopen moet het aquarium opgestart zijn. De filter heeft tijd nodig om goed te gaan werken. Start je aquarium minstens enkele weken op voordat je vissen gaat kopen.

De meeste soorten zijn gemakkelijk verkrijgbaar in dierenwinkels en aquariumspeciaalzaken. Wil je speciale soorten om mee te kweken, koop dan vissen aan via een aquariumclub of een vereniging van liefhebbers. Koop alleen vissen die er gezond uitzien, met gladde vinnen, een heldere glans en blinkende ogen. Koop alleen vissen als je zeker weet hoe je ze moet verzorgen en dat ze in je aquarium passen. Als je bij een handelszaak koopt, dan is de consumentenwetgeving van toepassing en heb je een wettelijke garantie op de gezondheid van de dieren.

Wees kritisch en durf vragen te stellen. Als koper ben je verantwoordelijk voor een goede keuze. Koop geen zwakke of zieke dieren, want zo hou je foutieve handel in stand. Let goed op of de dieren geen verwondingen of vervormingen hebben. Als je verwaarloosde dieren opmerkt, dan kan je dit melden bij de Dienst Dierenwelzijn op het Meldpunt verwaarloosde en mishandelde dieren.

Lees alles over de aankoop, het transport en de introductie van nieuwe vissen in het aquarium.

Een levendbarende tandkarper kost 1 tot 30 euro per vis, afhankelijk van de beschikbaarheid en soort. Het zijn scholenvissen, dus reken altijd op de aanschaf van vijf of meer vissen van dezelfde soort.

De maandelijkse kosten bedragen ongeveer 15 à 25 euro (afhankelijk van de grootte van de soort), inclusief het voer, filterwatten en de hogere water- en elektriciteitsrekening. 

De aankoop van het aquarium en toebehoren zijn een eenmalige investering.

Richtprijzen voor een zoetwateraquarium met toebehoren

Aquarium volgens lengte, inclusief toebehoren	Kostprijs
40 cm	Vanaf 50 euro
60 cm	Vanaf 65 euro
80 cm	Vanaf 120 euro
100 cm	Vanaf 220 euro
120 cm	Vanaf 290 euro
150 cm	Vanaf 500 euro

Levendbarende tandkarpers hou je in een ruim opgezet tropisch zoetwateraquarium. Afhankelijk van de volwassen grootte van de vis en het aantal dieren moet je de aquariumgrootte aanpassen. Een vuistregel is dat de lengte van het aquarium minimaal tien keer de lengte van de grootste volwassen vis in het aquarium moet zijn. Voor de kleinste soorten is een aquarium van minimaal 40 x 40 x 40 cm (lengte x breedte x hoogte) aangeraden. Voor een soort die 10 cm lang wordt, moet dus een aquarium met een lengte van minimaal 100 cm voorzien worden. Zorg steeds voor een dekplaat op het aquarium om te voorkomen dat de vissen uit het aquarium springen.

Gezelschap

Levendbarende tandkarpers leven in natuurlijke omstandigheden in scholen, dus moeten ze ook in het aquarium in kleine groepen van vijf of meer soortgenoten worden gehouden. Mannelijke dieren kunnen zeer opdringerig zijn en voortdurend achter de vrouwelijke dieren aanjagen. Hou om deze reden altijd meer vrouwelijke dan mannelijke dieren als je wil kweken met je vissen. Kies tenminste drie vrouwelijke en twee mannelijke dieren. Bij de ‘gekleurde’ mannelijke guppy’s is het zelfs aangeraden geen vrouwelijke vissen te houden, om overbevolking in het aquarium te voorkomen. Levendbarende tandkarpers planten zich in zoetwateraquaria zeer gemakkelijk voort en kunnen elke 2 maanden wel 30 tot 60 jongen krijgen. De meeste soorten eten hun eigen jongen op, en in een gezelschapsaquarium zullen de jonge vissen ook door andere dieren gegeten worden. Toch kan er snel overbevolking ontstaan.

De kleinere soorten levendbarende tandkarpers zijn zachtaardig en worden daarom niet met overheersende of agressieve vissen gehouden. Andere vreedzame soorten zijn wel geschikt om samen te houden met levendbarende tandkarpersoorten, mits ze dezelfde eisen hebben, o.m. op het vlak van temperatuur en waterkwaliteit. Grote levendbarende tandkarpers zoals het snoekje en zwaarddragers hebben de neiging om kleinere vissen te bejagen en zijn felle zwemmers. Ze hebben een groot aquarium nodig met andere grote vissoorten. Meer informatie over het kiezen van vissen.

Water

De meest gehouden levendbarende tandkarpers stellen geen grote eisen aan de waterwaarden. Leidingwater is van voldoende kwaliteit voor bijvoorbeeld guppy’s, molly’s, platy’s en zwaarddragers. Een matige tot harde waterhardheid (9-16 dGH) en een neutrale pH (6,5 tot 7,5) zijn ideaal. Zoek vooraf de specifieke waterhardheidnorm, maar ook de exacte pH voor je tandkarpersoorten op. Controleer het leidingwater en corrigeer eventueel de waterwaarden. Je kan in de aquariumwinkel waterverbeterende producten kopen die geleidelijk de waterwaarden optimaliseren. 

Een regelmatig onderhoud en een goed werkende filter houden de waterkwaliteit optimaal. Schommelingen in de waterwaarden bezorgen de vissen veel stress. Vermijd dat zoveel mogelijk. Voeg daarom de waterverbeteraar eerst in een emmer bij het water waarmee je gaat verversen, en laat dit een dag staan. De chemische reactie gebeurt in de emmer. Daarna voeg je tijdens de waterverversing gelijkmatig het water met de verbeterde samenstelling toe.

Bodembedekking en inrichting

Als bodembedekking is donkergekleurd grind of grof zand geschikt. Donkergekleurd grind laat de kleur van de vissen mooi uitkomen. Let erop dat het grind geen scherpe kantjes heeft, zodat de vissen er zich niet aan kwetsen. Levendbarende tandkarpers zijn geen typische bodemvissen, ze hechten daarom weinig belang aan het bodemmateriaal. 

Spoel het zand of grind grondig tot het spoelwater helder is voor je het gebruikt. Zorg dat het zand of grind achteraan in het aquarium hoger ligt, zodat vuil naar voren komt en gemakkelijk af te hevelen is. Dit zorgt ook voor voldoende bodemdiepte voor de plantenwortels achteraan het aquarium.

De vissen verkiezen veel beschutting van planten, in combinatie met open zwemruimte. De grote soorten, met name de zwaarddragers, hechten meer belang aan open zwemruimte en de kleinere soorten hebben behoefte aan fijn gebladerde waterplanten. Kleine vissen overleven beter in een aquarium met veel fijne, dichte beplanting. De meeste soorten zijn planteneters en grazen aan algen, het is daarom noodzakelijk om enkele planten te hebben in het aquarium. De schade aan de planten blijft doorgaans wel beperkt. Meer informatie over de inrichting van een zoetwateraquarium.

Temperatuur

Deze levendbarende tandkarpers zijn tropische vissen. Guppy’s, molly’s en platy’s hebben een watertemperatuur nodig tussen 24 en 26 °C. Zeilvintandkarpers en Jamaicatandkarpers (Limia Melonagaster) hebben een hogere temperatuur nodig, rond 28 °C. Zwaarddragers en dwergtandkarpers hebben liever een iets koeler aquarium, tussen 21 en 24 °C.  De temperatuur verschilt dus per soort. Zoek dit vooraf op.

Gebruik een verwarmingselement om de temperatuur stabiel te houden. Kies een thermostaat die qua vermogen past bij het watervolume in het aquarium. Met een thermometer kan je de temperatuur nauwkeurig controleren. Zet de verwarming uit tijdens werkzaamheden in het aquarium, want anders gaat die kapot of verbrandt ze.

Filter

Je hebt een goede filter nodig voor de tandkarpers, ook voor kleine aquaria. In kleine aquaria is het moeilijk om een stabiel klimaat te creëren, dus is een goede filterwerking is noodzakelijk. Stem de grootte van de filter af op het aantal vissen in je aquarium. Vraag hiervoor advies in de aquariumspeciaalzaak of aan ervaren aquaristen. 

Afhankelijk van de soort hebben ze graag water met een lichte tot matige stroming. Voor de kleinere soorten en speciaal gekweekte vissen met siervinnen is een lichte waterstroming aan de filteruitgang voldoende. De grotere soorten zoals hoogvinkarpers en zwaarddragers houden van matige waterstroming en zeer helder water. Een harde waterstroming is ongewenst.

Zelfs met een filter is het noodzakelijk om geregeld het water te verversen. Onzichtbare afvalstoffen stapelen zich namelijk geleidelijk op in het water. Bij een waterwissel verwijder je een deel vuil water uit het aquarium en vervang je dit door proper water. Door wekelijks 1/5de van de aquariuminhoud te verversen, kan je plotselinge schommelingen in de waterkwaliteit vermijden. Vervang de filterwatten wanneer ze vuil zijn of dichtslibben.

Belichting 

De meeste soorten hebben geen bepaalde voorkeur voor een type belichting. Wel houden alle soorten van helder water en zijn ze overdag actief. Zet het aquarium niet in direct zonlicht. Zorg in het aquarium voor plekken met schaduw en schuilmogelijkheden.

Voor aquaria met felle belichting kies je het best voor zwaardplanten (Echinodorus), Eusteralis en Ottelia soorten. Bij gedempte verlichting kies je voor Anubia’s en Cryptocoryne planten, want die groeien goed bij gedempt licht.

Guppy’s, molly’s, platy’s en zwaarddragers zijn omnivoren en meestal geen moeilijke eters, ze aanvaarden zowel klein levend voer zoals watervlooien, muggenlarven, tubifex als diepvriesvoer, algentabletten en droogvoer. Ze hebben ook een duidelijke behoefte aan plantaardig materiaal. Wissel af met droogvoer waar algen en spirulina in zit om aan de behoefte aan plantaardig materiaal te voldoen. Let wel op: droogvoer verliest na opening en na verloop van tijd zijn vitamines. Gebruik daarom liever een klein potje dat vlug leeg is en let op de houdbaarheidsdatum.

Enkel levendbarende snoekjes zijn echte jagers die voornamelijk waterdiertjes eten. Ze aanvaarden zowel klein levend voer als diepvriesvoer. Als dierlijk voedsel zijn muggenlarven, watervlooien en artemia goed. 

Afwisseling is heel belangrijk voor een goede gezondheid. Geef bij voorkeur een aantal kleine maaltijden per dag. Geef de vissen zoveel voer als ze in enkele minuten opeten. Geef niet meer, want resten voer vervuilen het water sterk en te veel voer doet de vissen vervetten. Sterke, dikke vissen mogen gerust eens een voermoment of een dag overslaan, mits ze in goede conditie verkeren. 

Dagelijks

• Controleer de temperatuur en filterwerking
• Voer de vissen enkele keren per dag een kleine portie
• Bekijk of ze hun normale gedrag vertonen

Minstens één keer per week

• Controleer de waterwaarden
• Hevel ongeveer 1/5de van het water af, samen met de plantenresten en het vuil. Voeg nadien nieuw water toe dat dezelfde temperatuur heeft als het aquariumwater
• Vervang de vuile filterwatten 

Maandelijks 

Als de filter vuil is, spoel je het filtermateriaal uit. Doe dit tijdens een waterverversing met oud aquariumwater van dezelfde temperatuur. Zo blijven de goede bacteriën in het filtermateriaal aanwezig.

(Half)jaarlijks

Na 6 tot 12 maanden moet je de lampen vervangen. Ze geven dan minder licht of ze gaan stuk.
 

Vissen die ziek zijn hangen vaak stil, knijpen de vinnen dicht, happen naar lucht en/of bewegen abnormaal. De vinnen van gezonde vissen moeten mooi openstaan en egaal ogen.

Als de vissen zich abnormaal gedragen, controleer dan altijd eerst de waterkwaliteit, de filtering en de temperatuur van het aquarium. Als de vissen naar lucht happen of hoog in het aquarium bij het wateroppervlak hangen, dan is er zeker iets mis. De meest voorkomende problemen zijn: 

•    Nitraatvergiftiging

Symptomen: diepe kleuren en snelle of zware kieuwbewegingen.
Ververs direct 1/3de van het water met water met dezelfde temperatuur. Doe dat nog eens enkele uren later. Controleer onmiddellijk de filterwerking en kijk of er geen rottend afval in het aquarium ligt.

•    Foutieve pH-waarde

Symptomen: De vissen schieten door de bak of zijn compleet apathisch.
Ververs onmiddellijk 1/3de van het water met water met dezelfde temperatuur. Herhaal dit na enkele uren. Zoek de oorzaak van de pH-verandering.

Niet alleen afwijkende waterwaarden, maar ook tal van kiemen en parasieten kunnen ziektes veroorzaken. Raadpleeg een gespecialiseerde dierenarts voor vissen. Als de vissen uitzichtloos ziek zijn en lijden, dan kies je beter voor euthanasie. Let op als je medicatie geeft: verwijder altijd eerst de actieve kool uit de filter want anders haalt die de medicatie uit het water. Na een medicijnenkuur ververs je een deel van het water en filter je over actieve kool om de laatste restjes medicatie te verwijderen. Hou er rekening mee dat sommige medicijnen dodelijk zijn voor garnalen of kreeften. 

De meest voorkomende ziektes en aandoeningen zijn:

•    Kweekfouten

Symptomen: bolle of kromme rug, afwijkende vormen, rare bewegingen, korte levensduur.
Door de hoge mate van inteelt komt het vaak voor dat kweekvormen in de dierenwinkel afwijkingen vertonen. Kies gezonde vissen en voorkom te veel inteelt in je eigen aquarium. Overweeg om te zwakke vissen te laten euthanaseren.

•    Witte stip

Symptomen: De vis heeft letterlijk witte stippen op de schubben en vinnen. Vaak is hij lusteloos of eet te weinig.
Vaak zijn slechte leefomstandigheden de oorzaak van een uitbraak. Verbeter de waterkwaliteit en behandel met geschikte medicatie volgens het advies van je dierenarts.

•    Buikwaterzucht

Symptomen: dikke buik, schubben staan open (zoals een dennenappel), uitpuilende ogen.
Vaak is dit een symptoom van een andere infectie die de nieren aantast. Behandel met geschikte medicijnen volgens advies van je dierenarts of dood de vis als de ziekte al te ver gevorderd is.

•    Vinrot

Symptomen: De randen van de vinnen vervallen, ze hebben vaak witte randen. De vinnen worden steeds korter. Controleer of er geen andere vissen aan de vinnen bijten. 
Vaak is dit een gevolg van een te lage watertemperatuur. Verhoog de temperatuur en behandel met geschikte medicijnen volgens het advies van je dierenarts.