Kaketoes houden is een taak voor gevorderden en is af te raden in een gehorig huis door het lawaai dat ze kunnen maken. Het zijn zeer intelligente vogels, en het kan moeilijk zijn om voor hen een goede leefomgeving te voorzien. Als je slechts één vogel houdt, dan kan de relatie daarmee intensief zijn en moet je de vogel elke dag meerdere uren aandacht geven. Voor de vogels is het beter om ze als koppel of in een groep in een grote volière te houden.
De volgende vragen helpen je over de aankoop van een kaketoe na te denken:
- Wist je dat sommige kaketoesoorten tot meer dan 80 jaar oud kunnen worden?
- Weet je dat je meestal officiële documenten nodig hebt die aantonen dat het dier legaal verkregen is?
- Is er niemand in huis allergisch voor vogels?
- Kan je tegen het heel luide geschreeuw of zullen de buren daar last van hebben?
- Heb je genoeg ruimte voor een zeer ruime kooi of volière?
- Heb je voldoende tijd voor het onderhoud?
- Heb je de tijd om elke dag enkele uren met de vogels bezig te zijn en ervoor te zorgen?
- Is er iemand die de vogels kan verzorgen als je op vakantie gaat?
- Begrijp je dat de vogels niet zindelijk zijn als je ze laat losvliegen in huis?
- Heb je ongeveer 25 euro per maand per kaketoe over voor de voeding en verzorging?
Je kan kaketoes kopen bij kwekers, een gespecialiseerde dierenwinkel en soms ook adopteren in een vogelopvang. Als je een tamme vogel wilt, kies je het beste een vogel die ook in een huishouden is opgegroeid, in contact met mensen. Bekijk op voorhand welke soort je mooi vindt, en verdiep je in wat die soort nodig heeft. Ga bij meerdere fokkers of winkels kijken voor je de kaketoes koopt. Zo kan je direct zien wat er allemaal komt kijken bij het houden van de dieren.
Vraag bij de gemeente na hoeveel vogels je mag houden als hobbyhouder voor je de kaketoes koopt. In een rijwoning of appartement is het niet altijd toegestaan om papegaaiachtige vogels te houden.
De meeste soorten vallen onder de CITES-wetgeving. Je moet voor deze soorten een document van herkomst kunnen voorleggen en de verkoper moet de gegevens noteren in het CITES-register. De valkparkiet (Nymphicus hollandicus) - eigenlijk een kaketoe - is hiervan echter vrijgesteld. Lees meer informatie over CITES en welke soorten onder de CITES-wetgeving vallen. Dat betekent dat bijna alle kaketoes alleen mogen worden verhandeld met documenten die bewijzen dat ze legaal verkregen zijn. Alleen vogels die in gevangenschap gekweekt zijn, mogen als huisdier worden gehouden. Een naadloze gesloten pootring is een goede indicatie dat het dier legaal verkregen is.
Als koper ben je verantwoordelijk voor een goede keuze. Kies een gezonde kaketoe, met een compleet verenkleed en die al goed zelfstandig eet. Kies géén handopfok, geïmporteerde of zwakke dieren, want daarmee hou je foutieve handel in stand. Handopfokvogels krijgen sneller gedragsproblemen. Vogels die door hun ouders zijn opgevoed, hebben een betere gezondheid en betere sociale vaardigheden. Ze worden bovendien even tam als handopfok-vogels. Als je verwaarloosde dieren opmerkt, dan kan je dit melden bij de Dienst Dierenwelzijn op het Meldpunt verwaarloosde en mishandelde dieren.
Voordat je de kaketoes mee naar huis neemt, moet hun verblijf ingericht en klaar zijn. Transporteer de vogel in een transportbox van multiplex of stevig hout met een dikte van minstens 6 mm en voorzien van ventilatiegaten. Zo blijft de kaketoe kalm tijdens het vervoer. Plaats de kaketoes onmiddellijk in hun verblijf als je thuiskomt. Zorg voor een rustige omgeving en blijf enkele uren uit de buurt zodat ze rustig hun nieuwe omgeving kunnen verkennen. Geef ze in het begin hetzelfde voer als de vorige eigenaar en laat ze geleidelijk wennen aan nieuw voer. Als je al vogels hebt, dan hou je de nieuwe vogel best drie weken apart om te vermijden dat ziektekiemen overgedragen worden.
De prijs van een kaketoe hangt af van de soort en kleur. De prijzen variëren van 300 tot 2500 euro.
Als je kaketoes aankoopt heb je ook een zeer ruime kooi of volière nodig met een nestkast of broedblok, meerdere water- en voerbakken, verschillende zitstokken en speelgoed. Deze benodigdheden koop je vanaf 250 euro.
De bodembedekking en droog- en vers voer voor een kaketoe kosten ongeveer 25 euro per maand. Als de vogel ziek wordt, moet je een gespecialiseerde dierenarts raadplegen, en die kosten kunnen hoog oplopen.
Gezelschap
Alle soorten kaketoes zijn sociale vogels die je op zijn minst met twee moet houden. Huisvest ze bij voorkeur in koppel in een grote volière. Het vinden van de juiste partner is een uitdaging voor kaketoes: jonge vogels die samen gehuisvest zijn, hebben een betere kans op het vinden van een goeie match, dan vogels die op volwassen leeftijd aan elkaar werden voorgesteld. Als zich eenmaal een koppel vormt, dan moet je die dieren hun hele leven samenhouden, want de vogels vormen een hele hechte band met elkaar.
Kooi of volière
Kaketoes kunnen zowel binnen als buiten gehuisvest worden in een zeer ruime kooi of volière. Het zijn grote vogels met een zeer diepe vleugelslag en ze moeten daarom zoveel mogelijk vliegruimte krijgen. De lengte van de volière is belangrijker dan de breedte zodat de vliegafstand zo groot mogelijk is. Hoe groter de kooi of volière, hoe beter.
Voor een koppel van een kleine soort, bijvoorbeeld valkparkieten of roze kaketoes van 30 cm, is een volière van minimaal 300 x 200 x 150 cm (lengte x breedte x hoogte) nodig. Grotere kaketoesoorten zoals bv. de witkuifkaketoe hebben minimaal een volière nodig van 500 x 200 x 240 cm (lengte x breedte x hoogte). De vogels klimmen graag, dus voorzie bij voorkeur dwarse of vierkante tralies voor de volière. Wees je ervan bewust dat deze vogelsoorten krachtige knagers zijn. Gebruik daarom stevig gaas van minimaal 3 mm dik.
Standaardkooien uit de dierenwinkel zijn meestal te klein! Als je de vogel los houdt in huis, is een kleinere kooi voldoende, omdat die kooi dan enkel een slaap- en voerplaats is. Overdag moet de vogel kunnen vliegen, klimmen en op onderzoek gaan in huis of in een veilig ingerichte kamer.
Een volière moet gedeeltelijk overdekt en afgeschermd worden tegen weersinvloeden zoals wind en regen. Voorzie een verwarmd binnenverblijf, want de meeste soorten komen uit subtropische gebieden. Kaketoes kunnen niet goed tegen extreme temperaturen, zowel koud als warm. Zorg dat ze beschut zitten en dat er zeker geen tocht is. Een gehele overdekking is niet nodig omdat ze in de zomer de zon en regen (als douche) wel prettig kunnen vinden.
In het verblijf moeten de volgende zaken aanwezig zijn:
- een nestkast of broedblok als schuil- en slaapplaats. Voorzie per koppel een eigen nestkast of broedblok.
- zitstokken met verschillende diktes en structuren om de nagels en poten gezond te houden
- klimkoorden
- voldoende vliegruimte
- een drinkbak
- voor elke vogel een voederbak
- een bad om in te baden. Zet dit op een plaats waar er geen mest in kan vallen, dus niet onder klimstokken.
- een bakje grit, sepia en maagkiezel voor een goede vertering en calciumopname
- speelgoed zoals touw, papier en voederpuzzels tegen verveling. Takken van de wilg, vlierbes of van onbespoten fruitbomen worden ook op prijs gesteld als nest- en knaagmateriaal.
Verrijking
Naast de grootte van de kooi is verrijking in de kooi heel belangrijk. Zoals met alle papegaaien is hun intelligentie hun meest aantrekkelijke eigenschap, maar precies daarom is het ook moeilijk om ze in gevangenschap te houden. Kaketoes zijn zeer slimme vogels en daarom hebben ze behoorlijk wat verrijking nodig om aan hun onderzoekende natuur te voldoen. Bij gebrek aan stimulans krijgen kaketoes gedragsproblemen. Enkele ideeën voor verrijking zijn:
- papier geven om te versnipperen: toiletrollen, kartonnen dozen, keukenpapier… Verwijder vooraf wel lijmresten en nietjes.
- Natuurlijk knaagmateriaal geven: gras met zaden en wilgen of fruitboomtakken, met bladeren. Geef de knaagtakken in een grote pvc-buis met gaten die met draden is vastgemaakt aan het plafond. Je kan de takken ook in de uiteinden van de buis steken.
- Boomtakken met bast geven: de vogels hebben destructieve neigingen en zullen de bast van de takken strippen en eventueel opeten.
- Nieuwe klimbomen, touwen, dozen, … laten verkennen
- Een bad met proper water geven. Dit is absoluut noodzakelijk. Bij warm weer kan een tijdelijk sprinklersysteem gedurende korte periode weldadig zijn voor de vogels, en bovendien zal je dan bij de kaketoes heel leuk gedrag zien.
- Het interieur regelmatig veranderen. Voorzie bouten aan de zitstokken of v-vormige schragen zodat je deze gemakkelijk op een andere plaats aan de volièrewand kan bevestigen.
- Menselijk contact en het trainen van de vogels kan erg verrijkend zijn. De vogels zijn -mits ze gewend worden gemaakt- erg tolerant voor de aanwezigheid van mensen.
- Zorg voor een goed overzicht op de omgeving, want ze zien graag wat er rond hen gebeurt.
- Auditieve stimulering kan je voorzien door geluiden van andere vogels of van dezelfde soort af te spelen. Let wel op dat geluiden van dezelfde soort geen stress opleveren.
- Felkleurige objecten toevoegen, want daardoor worden papegaaiachtigen aangetrokken: kleurige bloemen en speelgoed kunnen dus hun interesse wekken.
- Het gezelschap van een soortgenoot is absoluut aangeraden.
Om verveling te voorkomen kan je een deel van het voer aanbieden als voedselverrijking. Het voordeel is dat de vogel over langere tijd altijd kleine porties eet en zo bezig blijft. Er zijn tal van commerciële voederpuzzels verkrijgbaar in de handel, maar je kan ook zelf knutselen om het voer op een activerende manier aan te bieden:
- Zaden in de ribbels van karton schuiven of, voor sterkere vogels, in karton vouwen.
- Fruit- en groentenbrochettes maken: fruit en groenten aan een stevige metalen draad of touw rijgen en aan het plafond van de volière of op een andere moeilijk te bereiken plaats hangen.
- In de zomer noten in fruitsap invriezen en in kommen met water plaatsen, zodat ze kunnen ‘vissen’.
- Noten uitstrooien.
- Noten met schil geven, waarin je eventueel een klein gaatje maakt om de vogel te helpen.
- Fruit op kleine takken spietsen en dat verspreid over de kooi hangen.
- Een gat boren in een boom en daarin enkele meelwormen of noten steken.
Kaketoes eten van nature zaden, noten, wortels, fruit en groene bladeren. Hun dagelijkse basisvoer bestaat dan ook uit een portie droogvoer en vers voer. Als droogvoer zijn een zadenmengeling voor kaketoes of speciale pellets geschikt. De kaketoes hebben ook dagelijks groenten en fruit nodig. Bijna alle fruitsoorten zijn goed, probeer uit wat jouw kaketoe lekker vindt. Als groenten kunnen gekookte stukjes (zoete) aardappel, maïs, bonen, bloemkool, erwten en wortel gegeven worden. Wortels, selder, sla, peterselie en komkommer mogen ze ook rauw krijgen. Snij de groenten in kleine blokjes van 1 tot 2 cm groot, afhankelijk van de kaketoesoort.
Palmpitten, hele noten zoals hazel-, amandel- en walnoten, verse graszaden, verse kruiden en kokosnoot zijn een goede aanvulling op het voer. Geef geen pinda’s, want die bevatten soms dodelijke schimmels. Voor de fok en in de ruitijd is bijkomend eiwitrijk voer nodig als je de vogels voert met een zadenmengeling: geschikt zijn meelwormen in kleine hoeveelheden of een deel van een gekookt ei.
Geef het vers voedsel in grote voederschalen van aardewerk of metaal en plaats deze op verschillende locaties in het verblijf. Voorzie voor elk dier een voederschaal. Voer ze één keer per dag, bij voorkeur in de ochtend en neem de voederschalen in de namiddag of avond weg. Was de kommen goed uit.
Geef de vogels ook grit en maagkiezel in een apart voerbakje. Ze hebben dit nodig voor een goede vertering en voldoende calciumopname. Vers drinkwater moet steeds beschikbaar zijn.
Dagelijks
- Verwijder de groente- en fruitresten.
- Controleer de voederopname en geef nieuw voer.
- Maak eventueel nieuwe voederpuzzels, geef nieuwe takken en speelgoed.
- Ververs het water.
- Geef de vogels aandacht, laat ze los vliegen.
- Controleer of de vogels zich normaal gedragen.
Minstens één maal per week
- Verwijder de vuile bodembedekking en was de kooi of volière goed uit.
- Reinig de stokken, touwen en speelgoed.
- Vul wanneer nodig grit, sepia en maagkiezel bij.
- Controleer de nagels, veren en de algemene gezondheid van de vogels.
- Ga indien van toepassing met de stofzuiger rond de kooi, want vogels produceren veel stof en gooien soms ook zand en afval uit de kooi.
Een aantal keer per jaar
- Vervang regelmatig de touwen en takken, hierin kunnen zich parasieten nestelen en afgesleten takken zijn moeilijk te reinigen.
- De kooi of volière moet een aantal keer per jaar behandeld worden tegen parasieten zoals mijten. Hiervoor verplaats je de vogels tijdelijk naar een kleine kooi en maak je hun vaste verblijf volledig leeg. Om het proper te maken gebruik je heet water. Nadien ontsmet je alles goed met een oplossing van 10% javel of chlooramide-oplossing en koud water (100 ml/per 1 liter water) of azijn. Spoel alles zeer goed en verlucht nadien een halve dag. Javel en azijndampen zijn zeer giftig voor vogels.
Gezonde kaketoes zijn alert, levendig, hebben glanzende veren en schone poten en ogen en een schone snavel. Een kaketoe die ziek is zal zich terugtrekken en zijn veren bol zetten. Vogels zijn prooidieren en daarom erg efficiënt in het verbergen van tekenen van ziekte. Neem daarom onmiddellijk contact op met een gespecialiseerde dierenarts als je symptomen vaststelt.
Er zijn meerdere ernstige ziektes waarvoor je een vogel voor aankoop kan laten testen. Als kaketoes gezondheidsproblemen hebben, dan komt dat vaak door verkeerd of eenzijdig voer of door een te saaie en beperkte huisvesting.
De meest voorkomende gezondheidsproblemen bij kaketoes zijn:
- Vergroeiingen van de poten
Symptomen: de poten worden stijf en krom, openstaande schubben, de poten zien wit met schilfers.
Dit is meestal het gevolg van te weinig variatie in zitstokken en te weinig beweegruimte. Als de schubben schilferen, dan kan dat wijzen op mijten.
- Vergroeiingen van de snavel
Symptomen: zichtbare schreefgroei van de snavel.
Dit is meestal het gevolg van eenzijdige voeding, zoals zaden en zonnebloempitten en te weinig hard materiaal. Voorzie knaagmateriaal zoals sepia en onbespoten takken van fruitbomen of wilgen.
- Gedragsproblemen bv. herhaaldelijk verenplukken, schreeuwen en soms ook agressie tegenover andere vogels of mensen
De vogel voelt zich niet goed. Verminder gedragsproblemen door tegemoet te komen aan de behoeftes van de vogel, zoals vliegen, een soortgenoot, speelgoed en voedselverrijking.
- Slechte rui - stokrui
Symptomen: lusteloosheid, veren bol zetten, pikken aan de veren.
Geef extra energierijk voer of vraag een expert om de omgevingsfactoren en voeding te beoordelen.
- Papegaaienziekte – Psittacose
Symptomen bij vogels: lusteloosheid, ontstoken oog, vieze neus, weinig eetlust.
De papegaaienziekte is zeer besmettelijk voor vogels en mensen. De ziekte is aangifteplichtig en kan ook voorkomen bij vogels die zelf niet ziek lijken. Bij mensen veroorzaakt de ziekte griep, ademhalingsproblemen en soms ook longontsteking. Vogels kunnen voor de aankoop getest worden.
- Polyoma-virus
Symptomen: blauwe plekken, opgezwollen buik, slecht ontwikkelende veren, ontstoken veerfollikels, meestal bij jonge vogels.
Papegaaiachtigen raken besmet door contact met uitwerpselen, veren en schilfers van besmette vogels. Ook als eigenaar kan je de ziekte overdragen als je in contact bent geweest met een besmette vogel. Neem contact op met de dierenarts. Meestal gaan jonge vogels dood aan het virus, oudere vogels overleven de ziekte echter vaak wel.
- Snavel- en veerrotziekte – PBFD – circovirusinfectie
Symptomen: slechte weerstand, allerlei infecties, afbrokkelende snavel, losse veren.
Behandeling is niet mogelijk. Er kan wel op de ziekte getest worden voor de aankoop.
- Ademhalingsproblemen
Symptomen: vuile neus en ogen, snel ademen, lusteloos lijken.
Afhankelijk van de klachten kan de dierenarts een behandeling voorschrijven.
- Inwendige parasieten bv. (rond)wormen
Symptomen: vermagering, algemene slechte conditie, waterige of gele mest.
Hou preventief het verblijf goed proper. Bij symptomen kan de dierenarts ontwormingsmiddelen voor vogels voorschrijven.
- Uitwendige parasieten bv. (bloed)luizen, mijten, schurft
Symptomen: jeuk, kale plekken, schilfers, witte korrelige ‘kalkpoten’, lusteloosheid.
Uitwendige parasieten zitten zowel op de vogels zelf als in de kooi. Zorg ervoor dat de vogel een goede weerstand heeft en ga onmiddellijk naar de dierenarts als je een van de symptomen vaststelt. Bestrijd de parasieten in de omgeving en zorg voor een goede hygiëne.